Hơn cả thuật ngữ thông dụng, Tổ chức Tự trị Phi tập trung (Decentralised Autonomous Organisations – DAO) đang trở thành một sức mạnh cần được tính đến.
Tràn ngập những bài báo gần đây xung quanh khoản đầu tư stablecoin trị giá 500 triệu đô la của MakerDAO vào trái phiếu doanh nghiệp và Chính phủ Mỹ, cũng như quan điểm của Diễn đàn Kinh tế Thế giới coi DAO là cấu trúc kinh doanh của tương lai, câu hỏi đặt ra là: “Chuyện gì đang xảy ra với DAO?”
Nền dân chủ không tưởng thành hiện thực
Hãy tưởng tượng bạn tham gia vào một tổ chức không có người lãnh đạo, không cần biết danh tính bất kỳ ai trong cùng nhóm, và thậm chí giao cho tổ chức đó thực hiện các quyết định quan trọng trong kinh doanh. Trước kỷ nguyên blockchain và DeFi, điều này là không tưởng. Tuy nhiên, các DAO hiện đang biến điều này thành hiện thực, với hơn 4.800 DAO trên toàn thế giới, sở hữu tổng cộng 8,1 tỷ đô la Mỹ trong kho bạc.
Vốn là một cấu trúc quản trị độc đáo, do các thành viên sở hữu và quản lý chung, các DAO đang định nghĩa lại cách các tổ chức được quản lý và tài trợ. Với một hệ điều hành được hỗ trợ bởi các hợp đồng thông minh, các DAO phá vỡ sự gò bó của các tổ chức phân cấp truyền thống thường bị một số ít thống trị và thay thế nó bằng một cấu trúc dân chủ hơn.
Ngoài ra, vì tất cả các quyết định và giao dịch nội bộ đều được ghi lại trên blockchain, các hoạt động của DAO đều minh bạch và mọi người có thể truy cập, do đó tạo thành nền tảng vững chắc cho niềm tin giữa các thành viên. Theo một cách nào đó, các DAO ủng hộ quy trình quản trị công bằng, minh bạch và gần như không tưởng cho phép tất cả các bên liên quan có tiếng nói trong mọi quyết định.
Tuy nhiên, DAO có những hạn chế của nó, chẳng hạn như sự cố gần đây khi một DAO quản lý Solend – một giao thức cho vay trên Solana – đã bỏ phiếu để tiếp quản tài khoản của người dùng lớn nhất của nó. Mặc dù quyết định bỏ phiếu cuối cùng đã bị hủy bỏ, sau những phản ứng dữ dội, việc này đã đặt ra một câu hỏi về việc liệu các DAO có phải là một mô hình quản trị hợp lý hay không và các quyền hợp pháp của những người tham gia DAO là gì. Vì các DAO vẫn còn trong giai đoạn sơ khai, những câu hỏi này sẽ được trả lời vào thời điểm khi các tổ chức thử nghiệm mô hình.
Các trường hợp sử dụng thực tế của DAO
Mặc dù chúng ta vẫn đang ở giai đoạn đầu thử nghiệm DAO, nhưng đã có những phát triển và xu hướng thực sự hứa hẹn, chỉ ra tiềm năng chưa được khai thác và sự tăng trưởng tương lai của nó.
Với những ai quen với hệ sinh thái blockchain hẳn đã nghe nói về Uniswap DAO, một trong những DAO lớn nhất và phổ biến nhất với hơn 2 tỷ đô la Mỹ trong kho bạc. Được xây dựng trên blockchain Ethereum, bất kỳ ai nắm giữ token UNI đều có thể bỏ phiếu cách thức Uniswap vận hành, cho phép người sở hữu token có thể định ra hướng đi của hệ sinh thái.
Tuy nhiên, cấu trúc quản trị mới này không còn nằm trong phạm vi các doanh nghiệp và tổ chức blockchain nữa. Đã có rất nhiều trường hợp sử dụng, theo đó các cá nhân cùng nhau theo đuổi một mục tiêu mà họ tin tưởng, và nó đã được hiện thực hóa trong thế giới thực.
Đầu tiên, DAO cho thấy khả năng thay đổi hoạt động báo chí. Ví dụ, DirtDAO cho phép người sở hữu token của nó bỏ phiếu cho những câu chuyện và định hình quy trình biên tập của một bản tin giải trí, cho phép quá trình tạo nội dung có nhiều sự tham gia cá nhân hơn – nơi cả tác giả và khán giả đều được thưởng vì đã tạo ra nội dung chất lượng cao trên Web3.
Các tổ chức từ thiện là một trường hợp sử dụng thực tế khác, chẳng hạn như UkraineDAO, tổ chức đứng ra nhận và phân phát các khoản quyên góp cho quân đội Ukraine và những người bị ảnh hưởng bởi chiến tranh. Khi có nhiều tổ chức hơn tự động hóa các nhiệm vụ quản trị và quy trình ra quyết định, DAO có thể giúp các tổ chức phi lợi nhuận giảm đáng kể chi phí vận hành, sử dụng quỹ và tạo ra tác động theo cách hiệu quả hơn nhiều.
Cơ sở hạ tầng với tư cách là Bên cho phép
Khi các DAO thâm nhập vào lĩnh vực cuộc sống hàng ngày của chúng ta, vai trò của sáng tạo đổi mới và cơ sở hạ tầng mạnh mẽ vẫn rất quan trọng để thực sự phát huy hết tiềm năng của nó.
Đến nay, tiến trình đặt nền móng vững chắc cho bất kỳ ai khám phá cơ chế quản trị mới là rất hứa hẹn. Ngành công nghiệp đã chứng kiến sự xuất hiện của các giải pháp tất cả trong một, cho phép bất kỳ ai cũng có thể phát triển các DAO tự động riêng của mình, với hai đối thủ đáng chú ý là DAOHaus và Aragon. Chúng ta cũng thấy nhiều nhà cung cấp cơ sở hạ tầng hơn phục vụ cho các nhà phát triển dưới dạng cung cấp plug-and-play (cắm vào là chạy), bao gồm sự kết hợp của các công cụ khác nhau, đáp ứng các nhu cầu cụ thể của DAO họ như giao thức bỏ phiếu Snapshot và ví kho bạc Gnosis Safe.
Nhìn chung, những đổi mới về cơ sở hạ tầng giúp triển khai các chức năng quan trọng nhất của DAO dễ dàng hơn, đó là kiến trúc quản trị, kho bạc và thực thi. Giờ đây, nhiều nhà phát triển hơn có thể xây dựng và thiết kế các DAO theo cách thức mô-đun, cho phép linh hoạt hơn trong việc tạo ra và mở rộng nó. Khi ngày càng nhiều người tham gia vào lớp cơ sở hạ tầng này xuất hiện, sẽ thiết lập nhiều loại DAO hơn, dẫn đến hệ sinh thái quản trị sáng tạo và sôi động trong tương lai.
Con đường phía trước
Web3 chắc chắn đang trở thành mặt trận và trung tâm của xã hội tương lai. Đặc biệt, khi không gian vật chất và kỹ thuật số hợp nhất, các khía cạnh nhất định của DAO và các nguyên tắc quản trị của nó dự kiến sẽ làm thay đổi cách các tổ chức vận hành và ra quyết định.
Từ việc tài trợ cho nghiên cứu khoa học đến mua đất thực tế, đã có một số ví dụ về việc các DAO đang phá vỡ cấu trúc tổ chức truyền thống và chuyển đổi cách thức hoạt động của nó. Chúng ta có thể kỳ vọng lĩnh vực này sẽ tiếp tục phát triển, được hỗ trợ bởi làn sóng đầu tư chính thống trong năm qua, dẫn đến việc các tổ chức mua vào quy mô lớn hơn.
Mối quan tâm lớn cùng với sự hỗ trợ ngày càng tăng của các quỹ đầu tư blockchain đang tìm cách xây dựng, phát triển và mở rộng quy mô các dự án ở giai đoạn đầu để hỗ trợ sự phát triển chung của hệ sinh thái. Ví dụ, Matrixport Ventures đã đầu tư vào BendDAO, giao thức thanh khoản NFT dựa trên peer-to-pool phi tập trung đầu tiên. Điều thú vị là BendDAO cũng tích hợp Snapshot cho cơ chế quản trị của mình, thể hiện sự hợp tác giữa các DAO khác nhau, các quỹ đầu tư và các giải pháp cơ sở hạ tầng trong ngành công nghiệp blockchain cho phép khái niệm quản trị phi tập trung phát triển và mở rộng quy mô.
Khi ý tưởng về quản trị không tưởng, cũng như cơ sở hạ tầng cơ bản của nó, những dự án trưởng thành và đổi mới thử nghiệm với các mô hình mới, chúng ta sẽ tiếp tục thấy các DAO thúc đẩy ranh giới của những gì có thể và mở đường cho một nền kinh tế Web3 phổ biến hơn cho tất cả mọi người.
Facebook: MatrixportVN
Telegram Chat: @matrixportvn
Telegram ANN: @matrixportvietnam